«Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική [...]
Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου στις αμμουδιές του Ομήρου [...]
ψαλμωδίες γλυκές με τα πρώτα-πρώτα Δόξα Σοι.
Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου, με τα πρώτα-πρώτα Δόξα Σοι [...]
με τα πρώτα σμπάρα των Ελλήνων.
Αγάπες μυστικές με τα πρώτα λόγια του Ύμνου.
Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου, με τα πρώτα λόγια του Ύμνου».
( «Άξιον εστί» Οδ.Ελύτη)
Οι στίχοι αυτοί, είναι η καλύτερη εισαγωγή, για να ένα κείμενο - αναφορά στην ελληνική γλώσσα, με αφορμή μια ακόμα "επιστημονική άποψη" της γνωστής πλέον ένεκα των δηλώσεών της (και ευνοημένης από το στρεβλό εκλογικό σύστημα) κας Ρεπούση.
Η μεταξύ άλλων πρότασή της για κατάργηση της διδασκαλίας των "αρχαίων ελληνικών" που εξομοίωσε με τα λατινικά ως νεκρή γλώσσα, ενόχλησε, εξόργισε και προβλημάτισε ποικιλότροπα την πλειοψηφία των Ελλήνων.
Θα περίμενε κανείς από μια εκπαιδευτικό, να είναι υπέρμαχος της διδασκαλίας των αρχαίων, όμως μας εξέπληξε ως συνήθως. Ήταν μια πρόταση που τάραξε τις ανενεργές συνειδήσεις των ταλαιπωρημένων πολιτών, που χαμένοι στο οικονομικό αδιέξοδο και ανάμεσα στα "Ε" της Εφορίας προσπαθούν να προσδιορίσουν την πορεία τους στον επερχόμενο χειμώνα. Ίσως αυτή να είναι και η μόνη θετική επίδραση στον προσβεβλημένο λαό. Η αφύπνιση.
Ναι ο λαός αυτός έχει ακόμα ιδανικά, σεβασμό στην παράδοση, στην πίστη του, στην ιστορία του. Νοιώθει ακόμα την ευθύνη να υπερασπιστεί ιερά και όσια. Είναι όσα οι χαμένοι στην έπαρση που τους προσφέρει το πολιτικό τους αξίωμα, δεν έχουν υπολογίσει και καθείς εξυπηρετώντας το "πολιτικό του κύκλωμα", υφαίνει υστερόβουλα το δίχτυ του και προσδοκά να εγκλωβίσει τους απελπισμένους Έλληνες.
Αποκάλεσε την αρχαία ελληνική νεκρή γλώσσα. Μα όπως μας λένε τα λεξικά:
Εξαφανισμένη γλώσσα (αποκαλείται επίσης νεκρή γλώσσα) είναι εκείνη που δε διαθέτει πλέον γηγενείς ομιλητές. Τυπικά τούτο συμβαίνει όταν μια γλώσσα περνά στο στάδιο του γλωσσικού θανάτου μέσω της άμεσης αντικατάστασής της με κάποια άλλη, όπως συνέβη για παράδειγμα με την Κοπτική, που αντικαταστάθηκε από την Αραβική, και πολλές γλώσσες των γηγενών της Αμερικής, των οποίων οι γλώσσες αντικαταστάθηκαν από την Αγγλική, τη Γαλλική, την Ισπανική ή την Πορτογαλική.
Η αρχαία ελληνική, δεν είναι νεκρή, έχει εξελιχθεί, έχει αυτοεμπλουτισθεί, έχει ολοκληρωθεί ενδεχομένως και είναι ίσως η μόνη γλώσσα που ομιλείται από έθνος χωρίς διακοπή τουλάχιστον 3.300 χρόνια. Έχει τη δική της μαγεία, τη μοναδική ικανότητα να συγκινεί κάθε πνευματικό άνθρωπο, Έλληνα ή αλλοδαπό(κι εκεί είναι που αναδεικνύεται εντονότερα), απλά γιατί είναι η αρχή της ολοκληρωμένης έκφρασης. Ακριβής και πολυεπίπεδη, εύηχη και συνάμα απίθανα ηχηρή, δένει αρμονικά τις σκέψεις των σοφών και των διανοητών κάθε εποχής.
Νά 'κανε άραγε λάθος ο Βολταίρος(1694-1778) όταν έλεγε: "Είθε η Ελληνική γλώσσα να γίνει κοινή όλων των λαών"; Και φυσικά είχε υπόψιν του την αρχαία ελληνική.
Ο χώρος δεν επαρκεί ν΄απαριθμήσουμε όλα τα θετικά της στοιχεία και την μεγάλη της συμβολή στην ανθρωπότητα. Όλοι γνωρίζουμε από κάτι, άλλος πολύ, άλλος περισσότερο. Πολλοί αγάπησαν τ' αρχαία ελληνικά στα μαθητικά τους χρόνια και άλλοι, ίσως οι περισσότεροι, δυσφόρησαν εξ' αιτίας της μεθόδου διδασκαλία τους. Όλοι όμως αναγνώρισαν εκ των υστέρων την μέγιστη συμβολή τους στην πνευματική τους κατάσταση.
Είχε γράψει ο Γιάννης Τσαρούχης :
"Ὅταν μεγάλοι λαοί, σὰν τοὺς Κινέζους, τοὺς Ἰάπωνες ἢ τοὺς Ἄραβες, κρατᾶνε ὅλα τὰ ἱερογλυφικά τους ἐπὶ αἰῶνες, γιατί πρέπει ἄραγε ὁ μέσος Ἕλληνας νὰ βαριέται ποὺ ζεῖ καὶ νὰ μὴν κοπιάζει νὰ βάζει τὴν περισπωμένη;"
Μου είναι δύσκολο να δεχτώ την άρνηση της γλώσσας που κληρονόμησα όταν άλλα έθνη, κράτη, κοινότητες, υιοθετούν αρχαιοελληνικές ρήσεις και τις αναγράφουν περήφανα στις εισόδους των πανεπιστημιακών και άλλων ιδρυμάτων τους, σε κτίρια και σύγχρονα έργα τους. Την ίδια ώρα κερδίζει έδαφος ως γλώσσα επιλογής στα παιδαγωγικά ιδρύματα του εξωτερικού και μάλιστα η Βρετανία από το 2014 την καθιερώνει ως υποχρεωτικό μάθημα σε όλες τις βαθμίδες, μετά την επιτυχή λειτουργία της από το 2010 στο πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ.
Μαθαίνουμε πως στο εγγύς μέλλον οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές θα εξυπηρετούν στο μέγιστο τους χρήστες που θα γνωρίζουν την αρχαία ελληνική, γι αυτό και συνιστούν τη μάθησή της. Μήπως το αντιλήφθηκαν πρώτοι οι Βρετανοί;
Ίσως η επιστημονική κοινότητα να πρέπει να προτείνει μια πιο ευπροσάρμοστη διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής και το εκπαιδευτικό σύστημα να την υιοθετήσει προσβλέποντας στην πληρέστερη κατάρτιση των μαθητών, τροφοδοτώντας παράλληλα με τη γνώση της σοφίας των επιφανών προγόνων. Μπορεί να είναι κι αυτό ένα από τα τρωτά της παιδείας, όμως η ανάγκη για αλλαγές στο χώρο της, δεν πρέπει να οδηγεί σε προτάσεις που την υποβαθμίζουν και την απλοποιούν επικίνδυνα.
Πέραν όλων δεν επιτρέπεται ν' αποτελεί αντικείμενο πολιτικής αντιπαράθεσης, για την αντιπαράθεση και μόνο.
Στο σημείο αυτό μεταφέρω δυο αποσπάσματα από κείμενα των ποιητών μας Σεφέρη και Ελύτη:
" Ὁ Θεὸς μᾶς χάρισε μιὰ γλῶσσα ζωντανή, εὔρωστη, πεισματάρα καὶ χαριτωμένη, ποὺ ἀντέχει ἀκόμη, μολονότι ἔχουμε ἐξαπολύσει ὅλα τὰ θεριὰ γιὰ νὰ τὴ φάνε. Ἔφαγαν ὅσο μπόρεσαν, ἀλλά ἀπομένει ἡ μαγιά, ἔτσι θὰ ἔλεγα, παραφράζοντας τὸν Μακρυγιάννη. Δὲν ξέρω πόσο θὰ βαστάξει ἀκόμη αὐτό. Ἐκείνο ποὺ ξέρω εἶναι ὅτι ἡ μαγιὰ λιγοστεύει καὶ δὲν μὲνει πιὰ καιρὸς γιὰ νὰ μένουμε ἀμέριμνοι. Δὲν εἶναι καινούργια τὰ σημεῖα ποὺ δεῖχνουν πώς, ἂν συνεχίσουμε τὸν ἲδιο δρόμο, ἂν ἀφεθούμε μοιρολατρικὰ στὴν δύναμη τῶν πραγμάτων, θὰ βρεθοῦμε στὸ τέλος μπροστὰ σε μιὰ γλῶσσα ἐξευτελισμένη, πολύσπερμη καὶ ἀσπόνδυλη." (Γ.Σεφέρης)
" Ἐγὼ δὲν ξέρω νὰ ὑπάρχει παρὰ μία γλῶσσα, ἡ ἐνιαία γλῶσσα, ἡ Ἑλληνική, ὅπως ἐξελίχθηκε ἀπὸ τὴν Ἀρχαία ποὺ ἔφτασε νὰ εἶναι τὸ μεγάλο καμάρι μας καὶ τὸ μεγάλο μας στήριγμα. Ἐγὼ εἶμαι ὑπὲρ τοῦ παλαιοῦ συστήματος, ἐναντίον τοῦ μονοτονικοῦ καὶ ὑπὲρ τῆς διδασκαλίας τῶν Ἀρχαίων Ἑλληνικῶν. Εἶναι ἡ βάση γιὰ νὰ ξέρεις τὴν ἐτυμολογία τῶν λέξεων. Ἡ σημερινὴ κακοποίηση τῆς γλώσσας μὲ ἐνοχλεῖ καὶ αἰσθητικά. Θέλω νὰ δῶ γραμμένο τὸ «καφενεῖον» κι ἂς μὴν προφέρουμε τό «ν». Τώρα, ὅλες οἱ λέξεις ἔχουν μιὰ τρύπα." (Ο.Ελύτης)
Ορθώς υπάρχουν αντιδράσεις.
Ίσως ν' ακολουθήσει μια διευκρινιστική δήλωση(όπως το συνηθίζει η κα Ρεπούση). Ίσως να θελήσει να εξηγήσει στους "αδαείς" κατά την άποψή της πολίτες της χώρας, τι πραγματικά ήθελε να πει. Μας είναι πλέον γνωστή αυτή η τακτική από τους "νεοταξίτες" των τελευταίων χρόνων (επιστήμονες,πολιτικούς, βραχύβιους πρωθυπουργούς). Άλλο σκέφτονται και άλλο λένε. Ημιτελείς φράσεις που συγκίνησαν ψηφοφόρους και φράσεις που προκαλούν αναστάτωση, απασχολούν την καθημερινότητά μας, τροφοδοτώντας με υλικό την εκδοτοδημοσιογραφική κοινότητα.
Η κα Ρεπούση θέλησε να αναφερθεί σε "επιστημονική άποψη" στον περιορισμένο χρόνο που είχε στο βήμα της Ελληνικής Βουλής. Επιστήμων και πολιτικός ταυτόχρονα. Αν ήθελε να πει κάτι άλλο δεν μ' ενδιαφέρει. Σημασία έχουν όσα ακούστηκαν.
Αν δεν μπορούν να μιλήσουν με σαφήνεια, ας μην μας αναστατώνουν. Ας σιωπήσουν για πάντα κι απ' τις δυο ιδιότητες. Η επιστημονική άποψη είναι για τα αντίστοιχα συνέδρια.
Εμείς ως απλοί Έλληνες δεν έχουμε τη διάθεση ν' ανεχτούμε τον ευτελισμό των εθνικών χαρακτηριστικών μας.
Μιλάμε τη δική μας αρχέγονη γλώσσα και αφορίζουμε με το δικό μας μοναδικό εκφραστικό τρόπο, με σωματική αποδοκιμασία τύπου "Μαυρογιαλούρου" και λεκτική όπως του αξίζει του καθενός.
Κι αυτό γιατί όπως επεσήμανε κι ο Διονύσιος Σολωμός:"Δεν έχω άλλο στο νου μου, πάρεξ ελευθερία και γλώσσα".
Και δε θα μου τα στερήσει κανείς....
Το κείμενο του Οδυσσέα Ελύτη που ακολουθεί είναι από το «Λόγο στην Ακαδημία της Στοκχόλμης».
«Μου εδόθηκε, αγαπητοί φίλοι, να γράφω σε μια γλώσσα που μιλιέται μόνον από μερικά εκατομμύρια ανθρώπων. Παρ' όλ' αυτά, μια γλώσσα που μιλιέται επί δυόμιση χιλιάδες χρόνια χωρίς διακοπή και μ' ελάχιστες διαφορές. [...] Και το αναφέρω όχι διόλου για να υπερηφανευθώ αλλά για να δείξω τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ένας ποιητής όταν χρησιμοποιεί για τα πιο αγαπημένα πράγματα τις ίδιες λέξεις που χρησιμοποιούσαν μια Σαπφώ ή ένας Πίνδαρος. [...] Εάν η γλώσσα αποτελούσε απλώς ένα μέσον επικοινωνίας, πρόβλημα δεν θα υπήρχε. Συμβαίνει όμως ν' αποτελεί και εργαλείο μαγείας και φορέα ηθικών αξιών. Προσκτάται η γλώσσα στο μάκρος των αιώνων ένα ορισμένο ήθος. Και το ήθος αυτό γεννά υποχρεώσεις. Χωρίς να λησμονεί κανείς ότι στο μάκρος εικοσιπέντε αιώνων δεν υπήρξε ούτε ένας, επαναλαμβάνω ούτε ένας, που να μην γράφτηκε ποίηση στην ελληνική γλώσσα. Να τι είναι το μεγάλο βάρος παράδοσης που το όργανο αυτό σηκώνει».
