Στις 05.15΄ το πρωί της 6ης Απριλίου
1941, εκδηλώθηκε η πρώτη επίθεση των Γερμανών εναντίον της Ελλάδας και από
της 05.30΄ επεκτάθηκε σ' ολόκληρο το μέτωπο από το τριεθνές μέχρι βόρεια της
Κομοτηνής. Για τα επόμενα τέσσερα και πλέον 24ωρα, στα οχυρά της γραμμής των
συνόρων, έμελλε να διαδραματιστούν επικοί αγώνες και σκηνές απερίγραπτου
ηρωισμού, που θα προκαλέσουν το θαυμασμό όχι μόνο όλου του κόσμου αλλά και των
Γερμανών.
Για τους περισσότερους, ακόμα και σήμερα το
άκουσμα της μάχης του Ρούπελ είναι απλά ένα πολεμικό επεισόδιο. Δεν φρόντισε το
εκπαιδευτικό μας σύστημα να εντάξει στη διδασκαλία του επαρκείς αναφορές και
αναλύσεις των κατορθωμάτων του Ελληνοϊταλικού πολέμου και του της συμμετοχής μας
στον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο. Όσοι είχαν την τύχη να επισκεφθούν ένα από τα
οχυρά έχουν αντιληφθεί το μέγεθος της σημασίας της αντίστασης των ελληνικών
στρατευμάτων στην κυριότερη αμυντική γραμμή της Μακεδονίας. Εγώ στην επετειακή
μου αυτή αναφορά, θα προσπαθήσω να παρουσιάσω ορισμένα στοιχεία για να
προσεγγίσει έστω και ελάχιστα ο αναγνώστης περί τίνος πρόκειται και να
αναζητήσει σε άλλες εκτενέστερες πηγές, λεπτομέρειες που θα ολοκληρώσουν την
παρουσίαση του μεγέθους των όσων δραματικών περιστατικών έλαβαν χώρα το
ανοιξιάτικο εκείνο 5νθήμερο του 1941. Οι αναφορές πρωταγωνιστών της εποχής έχουν
τη δική τους βαρύτητα γι αυτό και μνημονεύονται αντί άλλων σχολίων.
"....Ένας επί πλέον εισβολεύς, ένας επί
πλέον αντίπαλος ανήκων ατυχώς εις την ομάδα των αυτοαποκαλουμένων πεπολιτισμένων
κρατών επιχειρεί να καταπατήση τα ιερά του Έθνους........Θα πολεμήσωμεν
αντιτάσσοντες εις την βίαν του επιδρομέως τα όπλα μας και τα στήθη μας,
διδάσκοντες και τον νέον αντίπαλον ότι η Ελλάς από την οποίαν ήντλησεν τόσα
πολύτιμα διδάγματα δεν αντιμετωπίζεται...." (από την ημερήσια διαταγή του
Αρχιστράτηγου Αλέξανδρου Παπάγου).
Ο αγώνας των οχυρών ήταν άνισος. 'Όμως η
"Ελευθερία" όπως λέει ο Σολωμός σ' ένα στοχασμό του στους Ελεύθερους
Πολιορκημένους είναι μεστή από το χρέος.
Η πρώτη των οχυρών:
Μετά το τέλος των Βαλκανικών πολέμων το νέο κράτος απέκτησε κοινά σύνορα, εκτός
από την Τουρκία, με την Αλβανία, τη Σερβία και τη Βουλγαρία, γεγονός που
κατέστησε επιμηκέστερη τη νέα γραμμή των συνόρων του. Πιθανότητα σύγκρουσης
υπήρχε μόνο με τη Βουλγαρία, ενώ με τα υπόλοιπα κράτη, προς το παρόν φαινόταν
απίθανη. Η δυσκολία συγκέντρωσης επαρκών δυνάμεων άμυνας σε ενδεχόμενη
μελλοντική σύγκρουση, επέβαλε τη δημιουργία οχυρώσεων των ευπαθών σημείων
της Ελληνοβουλγαρικής μεθορίου, ώστε να συγκρατηθεί η επίθεση από στρατεύματα
της περιοχής μέχρι την άφιξη κύριων στρατιωτικών δυνάμεων. Το σχέδιο εκπονήθηκε
από το Διευθυντή της Β΄ Επιτελικής Διεύθυνσης, Αντισυνταγματάρχη Ιωάννη Μεταξά.
Τα οχυρά ανασχέσεως που κατασκευάστηκαν ήταν τα εξής: Δοβά Τεπέ, Ρούπελ,
Κρουσοβίτικο ή Φαιά Πέτρα, Στάρτιτσα(σημερινό Περιθώρι), Λίσσε, Τουλουμπάρ,
Μπούκια(Παρανέστι) και Ιτζές(Παράδεισος). Στη γραμμή αυτή εντάσσεται η σπουδαία
και αρχαιότατη οδός εισβολής από τη Βουλγαρία στην Ελλάδα, όπου άλλοτε οι
Μακεδόνες σταμάτησαν τους Σκύθες και οι Ακρίτες νίκησαν τους Ούννους και τους
Βουλγάρους κατά τη Βυζαντινή περίοδο και ονομαζόταν Ρουπέλιον. Κατά μια άποψη,
την επικρατέστερη, το οχυρό που σε λίγο θα χτιστεί εδώ, θα δανειστεί το όνομα
της τοποθεσίας και θα γίνει Ρούπελ. Τα έργα προχωρούν με εντατικούς
ρυθμούς παρά τη δύσκολη οικονομική κατάσταση της Ελλάδας, αλλά οι εξελίξεις στην
Ευρώπη και το ξέσπασμα του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου, αφήνουν το έργο ανολοκλήρωτο
και τα πολιτικά παιχνίδια σε βάρος της χώρας μας, οδηγούν στην παράδοσή του υπό
Βουλγαρική κατοχή, παρά την αρχική συμφωνία να παραληφθεί μόνο από Γερμανούς. Σ'
αυτή την εξέλιξη οδήγησαν ενέργειες των Συμμάχων της Ελλάδας, που αποτελούσαν
κατάφωρη παραβίαση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων, επιδείνωσαν τη σχέση Ελλάδας
- Αντάντ και έδωσαν στους γερμανοβουλγάρους τη δικαιολογία να αντιδράσουν,
μεταφέροντας έτσι τον πόλεμο σε ελληνικό έδαφος με την ατυχή κατάληψη των οχυρών
ως διπλωματική περισσότερο απώλεια, τον Μάιο του 1916, λίγο μετά την ολοκλήρωσή
τους. Τα οχυρά επανήλθαν σε ελληνικά χέρια με τη λήξη του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου,
μαζί με τα υπόλοιπα εδαφικά οφέλη που της παραχωρήθηκαν από τις δυνάμεις της
Αντάντ.
Β΄ Παγκόσμιος πόλεμος - Παραμονές
1941. Τις παραμονές του πολέμου, από το συνολικό μήκος των 497 χιλιομέτρων
της ελληνοβουλγαρικής μεθορίου, η οχυρωμένη τοποθεσία κάλυπτε τα 215 χιλιόμετρα
και περιλάμβανε κυρίως αμυντική οχυρωμένη τοποθεσία, που ήταν πια ευρέως γνωστή
με το όνομα "γραμμή Μεταξά", από το όνομα του εμπνευστή της που στο μεταξύ έγινε
Πρωθυπουργός της Ελλάδας. Μόλις διαφάνηκε η γερμανική απειλή, τα οχυρωματικά
έργα επεκτάθηκαν και δυτικά από τη λίμνη Δοϊράνη μέχρι την ανατολική όχθη του
Αξιού ποταμού, για να εμποδίσουν το πέρασμα διαμέσου της κοιλάδας του Αξιού,
προστατεύοντας έτσι τη Θεσσαλονίκη. Εξ' αιτίας της πίεσης του χρόνου όμως, η
οχύρωση του τμήματος αυτού της μεθορίου έγινε με έργα εκστρατείας, που
συνοδεύονταν από λίγα επιφανειακά σκυρόδετα έργα. Το έργο ήταν ιδιαίτερα
προσεγμένο σε όλα τα επίπεδα και ανώτερο από κάθε άλλο παρόμοιο. Όταν μετά τη
γερμανική εισβολή στην Ελλάδα θα συγκρίνουν τη γραμμή με τις δύο ευρωπαϊκές
οχυρωματικές γραμμές, θα τη βρουν εφάμιλλη της γραμμής "Ζίγκφριντ" των Γερμανών
και ανώτερη της "Μαζινώ" των Γάλλων.
Ωστόσο, για την εκπλήρωση του ρόλου της
οχυρωμένης αυτής περιοχής ήταν προϋπόθεση το απαραβίαστο της Γιουγκοσλαβίας.
Διαφορετικά θα μπορούσε να υπερκερασθεί από την κατεύθυνση της Δοϊράνης και μέσω
της κοιλάδας του ποταμού Στρούμνιτσα να αποκόψει τις ελληνικές δυνάμεις που
βρίσκονταν στα ανατολικά του Στρυμόνα. Όπως φάνηκε και στη συνέχεια, εδώ
παίχτηκε το δράμα της γερμανικής εισβολής.
Η κατασκευή του οχυρού: Το συγκρότημα
Ρούπελ βρισκόταν στην περιοχή του παλαιού οχυρού ανασχέσεως Ρούπελ, του Α΄
Παγκοσμίου πολέμου. Με την ολοκλήρωση των έργων, το Ρούπελ αποτελούνταν από
πολλά στεγανά συγκροτήματα και μερικά μεμονωμένα έργα σε μέτωπο μήκους 2.500
μέτρων. Περιλαμβάνονταν επίσης 123 επιφανειακά έργα(από τα οποία 13 έμειναν
ημιτελή) και υπόγεια συγκροτήματα με ανάπτυγμα 1.849 μέτρα. Περιλαμβάνοντα ακόμη
καταφύγια, αποθήκες και άλλοι υπόγειοι χώροι και 4.251 μέτρα στοές συγκοινωνίας,
δηλαδή συνολικά 6.100 μέτρα υπόγειες στοές. Ο οπλισμός του συγκροτήματος των
οχυρών Ρούπελ αποτελούνταν συνολικά από 7 πυροβόλα των 75, 5 αντιαρματικά των
35, 1 αντιαεροπορικό των 37, 3 αντιαεροπορικά των 20, 12 όλμους των 81 και 76
βομβιδοβόλα, εκτός από τον ατομικό οπλισμό της φρουράς, που αριθμούσε για τα
οχυρά Ρούπελ και Καρατάς, 55 αξιωματικούς και 1.700 οπλίτες περίπου με διοικητή
συνταγματάρχη.
Η κατασκευή του οχυρού Ρούπελ, όπως και των
υπόλοιπων οχυρών, έγινε με απόλυτη μυστικότητα. Εργάτες από τη Νότια Ελλάδα
μεταφέρθηκαν δια θαλάσσης μέχρι την Αμφίπολη και από κει σιδηροδρομικά ή με άλλα
οχήματα έφθαναν νύχτα στο Ρούπελ, για να μην γνωρίζουν το ακριβές σημείο στο
οποίο επρόκειτο να εργασθούν. Η επιλογή των εργατών έγινε μετά από σχεδιασμό,
προκειμένου να μην υπάρχει πιθανότητα να εισχωρήσει μέσα στους εργάτες
πληροφοριοδότης της βουλγαρικής πλευράς. Με τον ίδιο τρόπο έφταναν οι πρώτες
ύλες για το έργο. Κανείς δεν μπορούσε να φαντασθεί το μέγεθος του έργου σε κάθε
περιοχή, γιατί μετά την άφιξή τους στην Αμφίπολη με απόλυτη μυστικότητα γινόταν
διασκορπισμός των υλικών σε όλα τα εργοτάξια. Λέγεται ότι υπήρχε σχέδιο σύνδεσης
των οχυρών μεταξύ τους με υπόγεια στοά ακόμα και κάτω από τον Στρυμόνα,
κατασκευή που βέβαια δεν πρόλαβε να ολοκληρωθεί.
Οι είσοδοι των στοών είχαν πρόσθετα μέτρα για να μην εντοπίζονται εύκολα και πρόσθετη οχύρωση. Μπαίνοντας στις στοές, το σχέδιο υποχρέωνε σε κίνηση ζικ-ζακ. Σε κάθε γωνία υπήρχε θυρίδα για την τοποθέτηση οπλοπολυβόλου με μέτωπο προς την είσοδο της στοάς, για την περίπτωση που κάποιος περάσει την είσοδο να πέφτει από τον έναν πολυβολητή στον άλλο. Μ' αυτόν τον τρόπο αποκλειόταν η κατάληψη από την κύρια είσοδο. Μέσα στο έργο της στοάς υπήρχε πρόβλεψη και για χώρους υγιεινής, τουαλέτες, νιπτήρες, ντουζιέρες, καθώς επίσης και για την απομάκρυνση των υδρατμών που προέρχονταν από το μαγειρείο. Για την υποστήριξη των χώρων υγιεινής και των μαγειρείων, αλλά και για την υδροδότηση του οχυρού, κατασκευάστηκαν υπόγειες δεξαμενές νερού, η χωρητικότητα των οποίων εξασφάλισε στους μαχητές αυτονομία τουλάχιστο δέκα ημερών. Ο αερισμός των στοών γινόταν με σύστημα αεραγωγών και με τη βοήθεια ηλεκτροκίνητου εξαεριστήρα. Εκτός απ' αυτό υπήρχαν και έξοδοι αέρα στην επιφάνεια του οχυρού για την περίπτωση που δεν λειτουργούσε ο εξαεριστήρας. Οι στοές φωτίζονταν με ηλεκτρικούς λαμπτήρες, με ρεύμα που παρήγαγε ηλεκτρογεννήτρια. Κάθε οχυρό διέθετε ιατρείο και θάλαμο περίθαλψης τραυματιών, πλήρως εξοπλισμένο. Θα γράψουν για τα οχυρά :
"......η ελληνική οχύρωση έχει μια λογική αναλογία μεταξύ των επιφανειακών και των υπόγειων έργων, η οποία αναλογία είναι ο χρυσός κανόνας κι ο μέσος όρος. Η ελληνική οχύρωση περιλαμβάνει θαυμάσια εκλογή θέσεων, άριστη εκμετάλλευση του εδάφους και τέλεια προσαρμογή πυρός προς το έδαφος.....Εάν μόνος ο βουλγαρικός στρατός επετίθετο εναντίον της οχυρωμένης γραμμής Μεταξά, δεν θα κατόρθωνε ποτέ να τη διασπάσει..." (από έκθεση του Γερμανού Στρατηγού Stimper).
"......Πολέμησα στη Γαλλία και στην Πολωνία, αλλά πουθενά δεν συνάντησα τόσο αποτελεσματική και φθοροποιό αντίσταση όσο στην Ελλάδα....Η γραμμή Μεταξά, λόγω της άριστης χρησιμοποίησης του εδάφους και της επιτυχούς εκτελέσεως των έργων, υπερείχε σε μαχητική αξία της γραμμής Μαζινώ και η επίθεση εναντίον της προσέκρουσε σε πολύ μεγαλύτερες δυσκολίες..." (δήλωση Διοικητή της 72ης Γερμανικής Μεραρχίας).
Δυνάμεις που παρατάσσονται: Η
άμυνα της γραμμής Μεταξά ανατέθηκε στο Τμήμα Στρατιάς Ανατολικής Μακεδονίας που
είχε έδρα στη Θεσσαλονίκη. Το οχυρό του Ρούπελ υπερασπίζονται γενναίοι μαχητές
υπό την διοίκηση του Ταγματάρχη Πεζικού Δουράτσου Γεώργιου. (Ο 47χρονος τότε
Αξιωματικός από τη Σύρο πέθανε το Δεκέμβριο του 1981). Την επίθεση του
γερμανικού στρατού είχε αναλάβει η 12η Στρατιά με Διοικητή τον Στρατάρχη Φον
Λιστ. Οι αριθμοί σε έμψυχο και άψυχο υλικό είναι σαφώς δυσανάλογοι και φτάνει να
γνωρίζει κάποιος πως από Γερμανικής πλευράς συμμετέχουν 1.910 άρματα διαφόρων
τύπων έναντι 27 των Ελλήνων / 1.080 όλμοι διαφόρων διαμετρημάτων έναντι 77 /
3.321 πυροβόλα διαφόρων διαμετρημάτων έναντι 294 και επιπλέον 1.000 αεροσκάφη.
Η επίθεση στο Ρούπελ ανατέθηκε στο έμπειρο από τη γραμμή Μαζινώ 125ο Ανεξάρτητο
Σύνταγμα Πεζικού.
Οι είσοδοι των στοών είχαν πρόσθετα μέτρα για να μην εντοπίζονται εύκολα και πρόσθετη οχύρωση. Μπαίνοντας στις στοές, το σχέδιο υποχρέωνε σε κίνηση ζικ-ζακ. Σε κάθε γωνία υπήρχε θυρίδα για την τοποθέτηση οπλοπολυβόλου με μέτωπο προς την είσοδο της στοάς, για την περίπτωση που κάποιος περάσει την είσοδο να πέφτει από τον έναν πολυβολητή στον άλλο. Μ' αυτόν τον τρόπο αποκλειόταν η κατάληψη από την κύρια είσοδο. Μέσα στο έργο της στοάς υπήρχε πρόβλεψη και για χώρους υγιεινής, τουαλέτες, νιπτήρες, ντουζιέρες, καθώς επίσης και για την απομάκρυνση των υδρατμών που προέρχονταν από το μαγειρείο. Για την υποστήριξη των χώρων υγιεινής και των μαγειρείων, αλλά και για την υδροδότηση του οχυρού, κατασκευάστηκαν υπόγειες δεξαμενές νερού, η χωρητικότητα των οποίων εξασφάλισε στους μαχητές αυτονομία τουλάχιστο δέκα ημερών. Ο αερισμός των στοών γινόταν με σύστημα αεραγωγών και με τη βοήθεια ηλεκτροκίνητου εξαεριστήρα. Εκτός απ' αυτό υπήρχαν και έξοδοι αέρα στην επιφάνεια του οχυρού για την περίπτωση που δεν λειτουργούσε ο εξαεριστήρας. Οι στοές φωτίζονταν με ηλεκτρικούς λαμπτήρες, με ρεύμα που παρήγαγε ηλεκτρογεννήτρια. Κάθε οχυρό διέθετε ιατρείο και θάλαμο περίθαλψης τραυματιών, πλήρως εξοπλισμένο. Θα γράψουν για τα οχυρά :
"......η ελληνική οχύρωση έχει μια λογική αναλογία μεταξύ των επιφανειακών και των υπόγειων έργων, η οποία αναλογία είναι ο χρυσός κανόνας κι ο μέσος όρος. Η ελληνική οχύρωση περιλαμβάνει θαυμάσια εκλογή θέσεων, άριστη εκμετάλλευση του εδάφους και τέλεια προσαρμογή πυρός προς το έδαφος.....Εάν μόνος ο βουλγαρικός στρατός επετίθετο εναντίον της οχυρωμένης γραμμής Μεταξά, δεν θα κατόρθωνε ποτέ να τη διασπάσει..." (από έκθεση του Γερμανού Στρατηγού Stimper).
"......Πολέμησα στη Γαλλία και στην Πολωνία, αλλά πουθενά δεν συνάντησα τόσο αποτελεσματική και φθοροποιό αντίσταση όσο στην Ελλάδα....Η γραμμή Μεταξά, λόγω της άριστης χρησιμοποίησης του εδάφους και της επιτυχούς εκτελέσεως των έργων, υπερείχε σε μαχητική αξία της γραμμής Μαζινώ και η επίθεση εναντίον της προσέκρουσε σε πολύ μεγαλύτερες δυσκολίες..." (δήλωση Διοικητή της 72ης Γερμανικής Μεραρχίας).
Ο Ταγματάρχης Δουράτσος |
Η επίθεση : Από την 05.30΄ της 6ης
Απριλίου 1941 η γενικευμένη επίθεση των Γερμανών συναντά σθεναρή αντίσταση και
μετράει στη διάρκεια των επόμενων ημερών, σοβαρότατες απώλειες σε προσωπικό και
μεγάλη φθορά σε υλικό. Τα περισσότερα οχυρά ωστόσο παρέμειναν άθικτα μέχρι τη
μέρα της γενικής συνθηκολόγησης. Η γιουγκοσλαβική αντίσταση κατέρρευσε από την
πρώτη μέρα της επίθεσης και αυτό δημιούργησε πρόσθετα προβλήματα στην ελληνική
άμυνα. Πυροβολικό και αεροσκάφη Στούκας(Γιούνκερς 87) ανέλαβαν το αρχικό
σφυροκόπημα που μάλλον δεν πέτυχε παρά να θωρακίσει το σθένος των αμυνομένων.
Εξελίσσονται μοναδικές στιγμές σε όλο το μήκος των οχυρών. Οι επιθέσεις είναι
σφοδρότατες καθημερινά και μέχρι την 10η ώρα περίπου της 10ης Απριλίου τίποτα
δεν δείχνει ότι θα υπάρχει έστω κι ένας που θα καταθέσει όπλα πριν τελειώσουν τα
πυρομαχικά του.
"Ο Ελληνικός Στρατός είναι ο πρώτος στρατός, στον οποίο τα αεροπλάνα καθέτου εφορμήσεως "Στούκας" δεν του ενέσπειραν πανικό. Οι στρατιώτες σας αντί να φεύγουν αλλόφρονες όπως γινόταν στη Γαλλία και στην Πολωνία, μας πυροβολούσαν με τα όπλα τους από τις θέσεις τους". (δήλωση Γερμανού αξιωματικού της αεροπορίας)
"...Την 6η Απριλίου τα γερμανικά στρατεύματα επιτέθηκαν εναντίον της γραμμής Μεταξά που βρίσκεται ανατολικά του ποταμού Αξιού. Τα επιτιθέμενα στρατεύματα είχαν πείρα διασπάσεως οχυρωμένων τοποθεσιών, από προηγούμενες εκστρατείες στις οποίες είχαν λάβει μέρος. Οι Έλληνες όμως φρουροί των οχυρών αμύνθηκαν παρά τα φλογοβόλα και τις χειροβομβίδες, με σκληρό φανατισμό, ανάλογο του οποίου δεν είχαν συναντήσει οι Γερμανοί στρατιώτες σε καμιά από τις προηγούμενες εκστρατείες τους. Εφόσον και ένας στρατιώτης ακόμη μπορούσε να παραμείνει στο οχυρό του, πυροβολούσε...." (από άρθρο του Γερμανού Στρατηγού Paul Hasse με τίτλο : Οι ανδρείοι Έλληνες)
"Μάχομαι ενάμισυ χρόνο και πολέμησα σ' όλα τα μέτωπα αυτού του πολέμου. Έχω όμως υποχρέωση να ομολογήσω ότι τη γενναιότητα του Έλληνα στρατιώτη δεν τη συνάντησα πουθενά. Δεν το λέω αυτό σαν φιλοφρόνηση, αλλά γιατί είναι η πραγματικότητα..." (Γερμανός Στρατηγός Schorner)
"...Ο ελληνικός λαός αγωνίσθηκε τόσο γενναία, ώστε κι αυτοί οι εχθροί του ακόμη δεν μπορούν να αρνηθούν την εκτίμησή τους προς αυτόν. Απ' όλους τους αντιπάλους που μας αντιμετώπισαν μόνο ο Έλληνας στρατιώτης πολέμησε με παράτολμο θάρρος και ύψιστη περιφρόνηση προς το θάνατο. Δεν συνθηκολόγησε παρά μόνο όταν κάθε περαιτέρω αντίσταση απέβαινε αδύνατη και μάταιη..." (απόσπασμα από την ομιλία του Χίτλερ στο Ράιχσταγ στις 4-5-1941)
Η παράδοση των οχυρών: Στις δέκα το πρωί της 10ης Απριλίου, ζητείται η παράδοση του οχυρού Ρούπελ, του τελευταίου από τη σειρά των οχυρών που αντιστέκεται και των Βρετανών που υποτίθεται πως πολεμούσαν σ' αυτό. Όταν πείθονται ότι μόνο Έλληνες ήταν οι υπερασπιστές των οχυρών, ζητούν τα σχέδια των οχυρών και τα αρχεία τους, τα οποία όμως οι διοικητές τους είχαν κάψει από το προηγούμενο βράδυ.
Όταν φεύγουν οι αγγελιοφόροι ανεβαίνει στο
οχυρό ο εντεταλμένος για την παραλαβή του Γερμανός αξιωματικός, ο οποίος αφού
έδωσε συγχαρητήρια στον Έλληνα Διοικητή του οχυρού, του διαβίβασε και το
θαυμασμό της διοικήσεώς του για την ηρωική άμυνα του οχυρού, δηλώνοντάς του ότι
είναι τιμή και περηφάνεια για τους Γερμανούς να έχουν τέτοιους αντιπάλους. Στη
συνέχεια παρέταξε γερμανικό στρατιωτικό τμήμα απόδοσης τιμών και οδήγησε το
Διοικητή του οχυρού προ του γερμανικού τμήματος για επιθεώρηση. Αποχωρώντας
αφήνει τα ξίφη στους αξιωματικούς, απαγορεύει στους στρατιώτες του να μπουν στις
στοές πριν αποχωρήσουν απ' αυτές οι Έλληνες στρατιώτες και δεν υποστέλλει την
ελληνική σημαία από το οχυρό, παρά μόνο όταν απομακρυνθούν όλοι.
"...Οι Έλληνες υπερασπίσθηκαν την πατρίδα τους με γενναιότητα...Γερμανοί στρατιώτες μεταχειρισθείτε τους Έλληνες αιχμαλώτους όπως αξίζει σε γενναίους στρατιώτες..." (από ημερήσια διαταγή του Στρατάρχη Φον Λιστ)
Ο επίλογος της σύγκρουσης έκλεισε με την περισυλλογή των και την ταφή των νεκρών και την καταμέτρηση των απωλειών. Σε αντίθεση με τους Έλληνες, οι Γερμανοί πλήρωσαν βαρύ φόρο αίματος. Το 125ο Γερμανικό Σύνταγμα Επιλέκτων καταστράφηκε στην κυριολεξία. Τέθηκε εκτός μάχης και αποσύρθηκε για ανασυγκρότηση. Το 1ο τάγμα μετράει 80 νεκρούς και μεγάλο αριθμό τραυματιών. Στο 2ο τάγμα έμεινε εκτός μάχης η μισή δύναμη. Στο 3ο, 164 νεκροί και τραυματίες και επιπλέον 30 αιχμάλωτοι. Για τις υπόλοιπες δυνάμεις δεν μπόρεσαν να συγκεντρωθούν στοιχεία.
Από ελληνικής πλευράς οι απώλειες ήταν 5 νεκροί αξιωματικοί, 56 νεκροί οπλίτες και 66 τραυματίες.
Επίλογος: Ο άνισος αγώνας των οχυρών, παρά τη μικρή του χρονική διάρκεια, αποτέλεσε για τους λαούς όλου του κόσμου παράδειγμα θάρρους και αυτοθυσίας. Πέραν τούτου συνεισέφερε στην "αποφασιστική καμπή του πολέμου", συντελώντας στην επιβράδυνση της προώθησης της γερμανικής πολεμικής μηχανής στα μέτωπα της Σοβιετικής Ένωσης και της Μέσης Ανατολής. Ο ίδιος ο Χίτλερ θα ομολογήσει :
"Αν δεν είχαν δημιουργηθεί από τους Ιταλούς δυσκολίες εξαιτίας της βλακώδους εκστρατείας τους εναντίον της Ελλάδας, θα είχα επιτεθεί εναντίον των Ρώσων μερικές εβδομάδες νωρίτερα. Το γεγονός αυτό μας οδήγησε, αντίθετα με τα σχέδιά μας, να επέμβουμε στα Βαλκάνια και να προκύψει έτσι μια καταστροφική καθυστέρηση στην έναρξη της εκστρατείας Βαρβαρόσσα".
Ανάλογα, ο ραδιοφωνικός σταθμός της Μόσχας εξέπεμπε : " ...πολεμήσατε άοπλοι εναντίον πανόπλων και νικήσατε...Μικροί εναντίον μεγάλων και επικρατήσατε. Δεν είναι δυνατό να γίνει αλλιώς, γιατί είστε 'Ελληνες.... Κερδίσαμε χρόνο για να αμυνθούμε. Σαν Ρώσοι και σαν άνθρωποι σας ευγνωμονούμε..".
Μόλις οι γερμανικές δυνάμεις άρχισαν ν' αποχωρούν από τη γραμμή των οχυρών Μεταξά με κατεύθυνση τη Θεσσαλονίκη, βουλγαρικές δυνάμεις έφτασαν στα οχυρά και άρχισαν να επιδίδονται σε λεηλασίες του στρατιωτικού και λοιπού υλικού των οχυρών. Αφού πήραν ό,τι ήταν χρήσιμο, ξεκίνησαν συστηματική καταστροφή των στοών με ανατινάξεις. Ευτυχώς η ολική καταστροφή των οχυρών αποφεύχθηκε, γιατί εξαντλήθηκαν τα διαθέσιμα εκρηκτικά και το κόστος των εκρηκτικών που υπολογίστηκε ότι απαιτούνταν για την ολοκληρωτική καταστροφή τους, λέγεται ότι θα ήταν υπερβολικά υψηλό για τον προϋπολογισμό του βουλγαρικού κράτους.
Ωστόσο οι Βούλγαροι, παλιοί γνώριμοι των κατοίκων της περιοχής του Ρούπελ, δεν σταμάτησαν στις καταστροφές των έργων οχύρωσης. Η περιοχή της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης που κατέλαβαν χωρίς να ρίξουν ούτε μια ντουφεκιά, έμελλε να περάσει τη χειρότερη ίσως κατοχή απ' όλη την υπόλοιπη Ελλάδα.
Η μάχη των οχυρών στέλνει διαχρονικά τα μηνύματά της σε όλους τους νεότερους Έλληνες. Στο χέρι μας είναι να αντιπαραβάλλουμε τα κύρια χαρακτηριστικά της με τα σύγχρονα προβλήματα και να συμπεριφερθούμε ανάλογα με το πως αξίζει στην ιστορική μας κληρονομιά. Η παρούσα επετειακή μου αναφορά, είναι η μικρή μου συμβολή στη μνήμη των ηρώων. Υπάρχουν πλήθος λεπτομερειών και πολεμικών περιστατικών που αναδεικνύουν το μέγεθος του ανδραγαθήματος. Το παραπάνω υλικό είναι μια πρώτη γνωριμία με τα γενικά στοιχεία. Εμείς οφείλουμε να σταθούμε στο ύψος των περιστάσεων και του ονόματος που φέρουμε γιατί όπως μας θύμισαν και οι Ρώσοι τότε "δεν είναι δυνατό να γίνει αλλιώς, γιατί είστε 'Ελληνες".
Το διαβάσαμε στο : Τα λόγια της πένας (talogiatispenas.blogspot.com)
"Ο Ελληνικός Στρατός είναι ο πρώτος στρατός, στον οποίο τα αεροπλάνα καθέτου εφορμήσεως "Στούκας" δεν του ενέσπειραν πανικό. Οι στρατιώτες σας αντί να φεύγουν αλλόφρονες όπως γινόταν στη Γαλλία και στην Πολωνία, μας πυροβολούσαν με τα όπλα τους από τις θέσεις τους". (δήλωση Γερμανού αξιωματικού της αεροπορίας)
"...Την 6η Απριλίου τα γερμανικά στρατεύματα επιτέθηκαν εναντίον της γραμμής Μεταξά που βρίσκεται ανατολικά του ποταμού Αξιού. Τα επιτιθέμενα στρατεύματα είχαν πείρα διασπάσεως οχυρωμένων τοποθεσιών, από προηγούμενες εκστρατείες στις οποίες είχαν λάβει μέρος. Οι Έλληνες όμως φρουροί των οχυρών αμύνθηκαν παρά τα φλογοβόλα και τις χειροβομβίδες, με σκληρό φανατισμό, ανάλογο του οποίου δεν είχαν συναντήσει οι Γερμανοί στρατιώτες σε καμιά από τις προηγούμενες εκστρατείες τους. Εφόσον και ένας στρατιώτης ακόμη μπορούσε να παραμείνει στο οχυρό του, πυροβολούσε...." (από άρθρο του Γερμανού Στρατηγού Paul Hasse με τίτλο : Οι ανδρείοι Έλληνες)
"Μάχομαι ενάμισυ χρόνο και πολέμησα σ' όλα τα μέτωπα αυτού του πολέμου. Έχω όμως υποχρέωση να ομολογήσω ότι τη γενναιότητα του Έλληνα στρατιώτη δεν τη συνάντησα πουθενά. Δεν το λέω αυτό σαν φιλοφρόνηση, αλλά γιατί είναι η πραγματικότητα..." (Γερμανός Στρατηγός Schorner)
"...Ο ελληνικός λαός αγωνίσθηκε τόσο γενναία, ώστε κι αυτοί οι εχθροί του ακόμη δεν μπορούν να αρνηθούν την εκτίμησή τους προς αυτόν. Απ' όλους τους αντιπάλους που μας αντιμετώπισαν μόνο ο Έλληνας στρατιώτης πολέμησε με παράτολμο θάρρος και ύψιστη περιφρόνηση προς το θάνατο. Δεν συνθηκολόγησε παρά μόνο όταν κάθε περαιτέρω αντίσταση απέβαινε αδύνατη και μάταιη..." (απόσπασμα από την ομιλία του Χίτλερ στο Ράιχσταγ στις 4-5-1941)
Η παράδοση των οχυρών: Στις δέκα το πρωί της 10ης Απριλίου, ζητείται η παράδοση του οχυρού Ρούπελ, του τελευταίου από τη σειρά των οχυρών που αντιστέκεται και των Βρετανών που υποτίθεται πως πολεμούσαν σ' αυτό. Όταν πείθονται ότι μόνο Έλληνες ήταν οι υπερασπιστές των οχυρών, ζητούν τα σχέδια των οχυρών και τα αρχεία τους, τα οποία όμως οι διοικητές τους είχαν κάψει από το προηγούμενο βράδυ.
Πολυβολεία μετά τη μάχη |
"...Οι Έλληνες υπερασπίσθηκαν την πατρίδα τους με γενναιότητα...Γερμανοί στρατιώτες μεταχειρισθείτε τους Έλληνες αιχμαλώτους όπως αξίζει σε γενναίους στρατιώτες..." (από ημερήσια διαταγή του Στρατάρχη Φον Λιστ)
Ο επίλογος της σύγκρουσης έκλεισε με την περισυλλογή των και την ταφή των νεκρών και την καταμέτρηση των απωλειών. Σε αντίθεση με τους Έλληνες, οι Γερμανοί πλήρωσαν βαρύ φόρο αίματος. Το 125ο Γερμανικό Σύνταγμα Επιλέκτων καταστράφηκε στην κυριολεξία. Τέθηκε εκτός μάχης και αποσύρθηκε για ανασυγκρότηση. Το 1ο τάγμα μετράει 80 νεκρούς και μεγάλο αριθμό τραυματιών. Στο 2ο τάγμα έμεινε εκτός μάχης η μισή δύναμη. Στο 3ο, 164 νεκροί και τραυματίες και επιπλέον 30 αιχμάλωτοι. Για τις υπόλοιπες δυνάμεις δεν μπόρεσαν να συγκεντρωθούν στοιχεία.
Από ελληνικής πλευράς οι απώλειες ήταν 5 νεκροί αξιωματικοί, 56 νεκροί οπλίτες και 66 τραυματίες.
Επίλογος: Ο άνισος αγώνας των οχυρών, παρά τη μικρή του χρονική διάρκεια, αποτέλεσε για τους λαούς όλου του κόσμου παράδειγμα θάρρους και αυτοθυσίας. Πέραν τούτου συνεισέφερε στην "αποφασιστική καμπή του πολέμου", συντελώντας στην επιβράδυνση της προώθησης της γερμανικής πολεμικής μηχανής στα μέτωπα της Σοβιετικής Ένωσης και της Μέσης Ανατολής. Ο ίδιος ο Χίτλερ θα ομολογήσει :
"Αν δεν είχαν δημιουργηθεί από τους Ιταλούς δυσκολίες εξαιτίας της βλακώδους εκστρατείας τους εναντίον της Ελλάδας, θα είχα επιτεθεί εναντίον των Ρώσων μερικές εβδομάδες νωρίτερα. Το γεγονός αυτό μας οδήγησε, αντίθετα με τα σχέδιά μας, να επέμβουμε στα Βαλκάνια και να προκύψει έτσι μια καταστροφική καθυστέρηση στην έναρξη της εκστρατείας Βαρβαρόσσα".
Ανάλογα, ο ραδιοφωνικός σταθμός της Μόσχας εξέπεμπε : " ...πολεμήσατε άοπλοι εναντίον πανόπλων και νικήσατε...Μικροί εναντίον μεγάλων και επικρατήσατε. Δεν είναι δυνατό να γίνει αλλιώς, γιατί είστε 'Ελληνες.... Κερδίσαμε χρόνο για να αμυνθούμε. Σαν Ρώσοι και σαν άνθρωποι σας ευγνωμονούμε..".
Μόλις οι γερμανικές δυνάμεις άρχισαν ν' αποχωρούν από τη γραμμή των οχυρών Μεταξά με κατεύθυνση τη Θεσσαλονίκη, βουλγαρικές δυνάμεις έφτασαν στα οχυρά και άρχισαν να επιδίδονται σε λεηλασίες του στρατιωτικού και λοιπού υλικού των οχυρών. Αφού πήραν ό,τι ήταν χρήσιμο, ξεκίνησαν συστηματική καταστροφή των στοών με ανατινάξεις. Ευτυχώς η ολική καταστροφή των οχυρών αποφεύχθηκε, γιατί εξαντλήθηκαν τα διαθέσιμα εκρηκτικά και το κόστος των εκρηκτικών που υπολογίστηκε ότι απαιτούνταν για την ολοκληρωτική καταστροφή τους, λέγεται ότι θα ήταν υπερβολικά υψηλό για τον προϋπολογισμό του βουλγαρικού κράτους.
Ωστόσο οι Βούλγαροι, παλιοί γνώριμοι των κατοίκων της περιοχής του Ρούπελ, δεν σταμάτησαν στις καταστροφές των έργων οχύρωσης. Η περιοχή της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης που κατέλαβαν χωρίς να ρίξουν ούτε μια ντουφεκιά, έμελλε να περάσει τη χειρότερη ίσως κατοχή απ' όλη την υπόλοιπη Ελλάδα.
Η σημαία του οχυρού Ρούπελ |
Η μάχη των οχυρών στέλνει διαχρονικά τα μηνύματά της σε όλους τους νεότερους Έλληνες. Στο χέρι μας είναι να αντιπαραβάλλουμε τα κύρια χαρακτηριστικά της με τα σύγχρονα προβλήματα και να συμπεριφερθούμε ανάλογα με το πως αξίζει στην ιστορική μας κληρονομιά. Η παρούσα επετειακή μου αναφορά, είναι η μικρή μου συμβολή στη μνήμη των ηρώων. Υπάρχουν πλήθος λεπτομερειών και πολεμικών περιστατικών που αναδεικνύουν το μέγεθος του ανδραγαθήματος. Το παραπάνω υλικό είναι μια πρώτη γνωριμία με τα γενικά στοιχεία. Εμείς οφείλουμε να σταθούμε στο ύψος των περιστάσεων και του ονόματος που φέρουμε γιατί όπως μας θύμισαν και οι Ρώσοι τότε "δεν είναι δυνατό να γίνει αλλιώς, γιατί είστε 'Ελληνες".
Το διαβάσαμε στο : Τα λόγια της πένας (talogiatispenas.blogspot.com)