Γεωργίου Αθ.Δαλαμάγκα
Καρδιολόγου, Διδάκτορος
του ΑΠΘ
Η αλλαγή του τρόπου
ζωής των ανθρώπων στις σύγχρονες και αναπτυγμένες οικονομικά κοινωνίες, είχε ως
αποτέλεσμα την ελάττωση των επαγγελμάτων εκείνων που απαιτούν την καταβολή
σωματικής άσκησης. Η εξάλειψη της σχέσης βιοποριστικού επαγγέλματος – σωματικής
κόπωσης είχε ως αποτέλεσμα την έλλειψη του συνδυασμού «του τερπνού μετά του
ωφελίμου».
Πράγματι
διαπιστώθηκε, σε μια πρόσφατη σχετικά εργασία, ότι το 45% των ανθρώπων σήμερα
δεν ασκούνται ικανοποιητικά και το 30% εμφανίζουν παντελή έλλειψη φυσικής δραστηριότητας.
Σε άλλη μελέτη, που πραγματοποιήθηκε σε 26000 άτομα αποδείχθηκε, ότι τα χαμηλά
επίπεδα καρδιοαναπνευστικής φυσικής κατάστασης αποτελούν ανεξάρτητο
προδιαθετικό παράγοντα κινδύνου, ίδιο με εκείνο που έχουν άλλοι προδιαθετικοί
παράγοντες κινδύνου όπως, π.χ. ο σακχαρώδης διαβήτης, το κάπνισμα και οι
δισλιπιδαιμίες.
Στη Σουηδία
παρακολούθησαν χίλια άτομα ηλικίας 50 ετών, επί είκοσι χρόνια. Η συχνότητα
εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων ήταν ανάλογη προς τα επίπεδα της φυσικής
δραστηριότητάς τους, ήταν δηλαδή συχνότερη σε εκείνους που συνήθιζαν να μην ασκούνται
καθόλου σε σύγκριση προς εκείνους που μπορούσαν και επεδίωκαν να εκτελούν
κάποιο έργο. Επίσης μελέτες που έγιναν στην Αμερική διαπίστωσαν ότι 9 έως 16%
των θανάτων σχετίζονται με τον καθιστικό τρόπο ζωής και την έλλειψη φθσικής
δραστηριότητας.
Κατά συνέπεια έχει
πλέον επιβεβαιωθεί, με μελέτες, ότι η έλλειψη άσκησης αποτελεί ανεξάρτητο
παράγοντα κινδύνου για την ανάπτυξη καρδιοαγγειακών νοσημάτων, ενώ η καλή
φυσική κατάσταση βελτιώνει την πρόγνωση πολλών νόσων και ελαττώνει την
θνησιμότητα γενικά και ειδικότερα βελτιώνει την πρόγνωση των καρδιοαγγειακών
νοσημάτων.
Πολλοί είναι οι
μηχανισμοί με τους οποίους η άσκηση επιδρά ευνοϊκά στην υγεία μας.
Κατ’ αρχήν, η άσκηση
γυμνάζει την καρδιά και τους μύες του
σώματος. Αυτό σημαίνει ότι τα αγγεία της καρδιάς αλλά και των σκελετικών μυών,
που ασκούνται, αποκτούν την ικανότητα να διαστέλλονται εύκολα και γι αυτό οι
αντίστοιχοι μύες αιματώνονται καλύτερα σε σχέση με εκείνους που δεν ασκούνται.
Δηλαδή η επανειλημμένη άσκηση καθιστά τα αγγεία και τους μύες εύκαμπτα όργανα,
με λιγότερη σκληρότητα και αντίσταση στη ροή του αίματος προς αυτά. Το γεγονός
αυτό ελαττώνει το έργο της καρδιάς η οποία μπορεί να εκτελεί το ίδιο έργο με
μικρότερη κατανάλωση ενέργειας. Καρδιά και αγγεία είναι ένα ενιαίο όργανο και η
κατάσταση του ενός επηρεάζει την κατάσταση του άλλου.
Η άσκηση βοηθάει
στην κατανάλωση των λιπών (καίει τα λίπη), τα οποία έτσι δεν εναποτίθενται στα
τοιχώματα των αγγείων για να συντελέσουν στην ανάπτυξη πρώιμης και βαριάς
αρτηριοσκλήρυνσης. Το ίδιο συμβαίνει και με τους υδατάνθρακες οι οποίοι αν δεν
καταναλωθούν μετατρέπονται σε λίπη και εναποτίθενται στον υποδόριο χώρο του
δέρματος και μάλιστα στο μέρος της κοιλιάς, γεγονός που αναγνωρίζεται πλέον ως
ένας άλλος παράγων κινδύνου. Σήμερα πιστεύεται ότι η άσκηση συντελεί στην
καλύτερη καύση του σακχάρου γιατί βελτιώνει την αντίσταση των ιστών στην
ινσουλίνη και γι αυτό η συχνότητα του διαβήτη είναι μικρότερη στους
ασκούμενους.
Η άσκηση βοηθάει να
πέσει η αυξημένη αρτηριακή πίεση και συντελεί στη διατήρηση ιδανικού σωματικού
βάρους. Η άσκηση ενεργοποιεί την ινωδόλυση, τον μηχανισμό δηλαδή εκείνον ο
οποίος συμβάλλει στη διάλυση των μικροσκοπικών θρόμβων που σχηματίζονται στο
τοίχωμα των αγγείων.
Επί πλέον η ενασχόληση με την άσκηση δίνει
στον ασκούμενο το αίσθημα της ευεξίας, της πνευματικής διαύγειας και της
αισιοδοξίας. Με άλλα λόγια η άσκηση χαρίζει και ποιότητα στη ζωή μας.
Ποιοι πρέπει και ποιοι μπορούν
να ασκούνται;
Διάφορες μελέτες έδειξαν ότι μέχρι και στην
ηλικία των 90 ετών, η υιοθέτηση ενεργού τρόπου ζωής μειώνει τον κίνδυνο του
θανάτου. Από την άσκηση ωφελούνται όλοι. Οι εμφανώς φυσιολογικοί για να μην
νοσήσουν και οι ασθενείς για να αντιστρέψουν την μοίρα τους. Όλοι οι
καρδιοπαθείς, αλλά ιδιαίτερα, όσοι έπαθαν έμφραγμα του μυοκαρδίου ή υποβλήθηκαν
σε αορτοστεφανιαία παράκαμψη (μπάι-πας). Υπάρχουν σήμερα ασθενείς αυτής της
κατηγορίας, που ακολουθώντας στην αρχή ειδικό πρόγραμμα άσκησης, έχουν φθάσει
να συμμετέχουν σε επίσημους αγώνες μαραθώνιων διαδρομών. Σε μια μελέτη που
έγινε σε ασθενείς με βαριά καρδιακή ανεπάρκεια, οι οποίοι περίμεναν στη λίστα
για μεταμόσχευση καρδιάς, ύστερα από εφαρμογή κατάλληλου και μακροχρόνιου
προγράμματος άσκησης, πολλοί από αυτούς ξεγράφτηκαν από τη λίστα της
μεταμόσχευσης, γιατί δεν είχαν ανάγκη από αυτήν.
Πως πρέπει να
διενεργείται η άσκηση ώστε να ωφελεί και να μη βλάπτει;
Συστήνεται ρυθμική
αεροβική άσκηση των μεγάλων μυών (με βάδισμα, τρέξιμο, ποδηλασία, κολύμπι,
τένις κλπ), 3 – 4 φορές την εβδομάδα διάρκειας 20 – 60 λεπτών και σε τέτοια
ένταση ώστε να επιτυγχάνεται αύξηση της καρδιακής συχνότητας από 60 έως 90% της
μέγιστης αναμενόμενης για τον κάθε ασκούμενο. Τη μέγιστη αυτή συχνότητα τη
βρίσκουμε αν αφαιρέσουμε την ηλικία του ασκούμενου από το 220. Γενικά θεωρείται
ικανοποιητική η άσκηση ενός ατόμου αν οι σφίξεις του φθάσουν στους 120 – 150
στο λεπτό. Οι ασθενείς πρέπει να αποφεύγουν την άρση βαρών, το σκι στα χιόνια ή
στη θάλασσα. Υγιή άτομα ηλικίας πάνω από 40, είναι καλό να υποβάλλονται σε
δοκιμασία κόπωσης πριν αρχίσουν την άσκηση. Ιδιαίτερα αυτό είναι απαραίτητο ή
υποχρεωτικό για τους καπνιστές, για όσους έχουν και άλλους προδιαθετικούς
παράγοντες και ασφαλώς γι αυτούς που ήδη πάσχουν. Έχει συμβεί να εμφανισθεί
έμφραγμα του μυοκαρδίου με την έναρξη της άσκησης σε τέτοιους ασθενείς. Η
διάρκεια της άσκησης πρέπει να είναι 20 – 60 λεπτά την κάθε φορά και μπορεί να
γίνει και σε δόσεις π.χ. τα 60 λεπτά σε τρία εικοσάλεπτα διαστήματα. Η άσκηση
πρέπει να αρχίζει πάντοτε με χαμηλή ένταση και βαθμιαία, ελέγχοντας τις δυνάμεις του ο
ασθενής, να αυξάνει την έντασή της. Η καλή φυσική κατάσταση, αυτή που θα του
επιτρέψει να φθάσει στα όρια που αναφέρθηκαν παραπάνω, πρέπει να επιτευχθεί
βαθμιαία μέσα σε εβδομάδες ή μήνες ώστε ο ασθενής να αισθάνεται άνετα για να
συνεχίσει την προσπάθεια. Οι καρδιοπαθείς οπωσδήποτε αρχικά πρέπει να ασκούνται
με την καθοδήγηση και επίβλεψη γιατρού, σε ειδικά προγράμματα που εφαρμόζονται
σήμερα σε πολλά κέντρα.
Από όλα τα παραπάνω
προκύπτει ότι: Όλοι οι άνθρωποι κάθε ηλικίας και φύλλου ωφελούνται από τη συχνή
φυσική δραστηριότητα. Η άσκηση δρα προληπτικά στην εμφάνιση καρδιαγγειακών
νοσημάτων και βελτιώνει την πρόγνωση και την ποιότητα της ζωής των καρδιοπαθών.
Επί πλέον μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης προώρου θανάτου, σακχαρώδους διαβήτη,
καρκίνου του παχέος εντέρου και νόσων των οστών, των μυών και των αρθρώσεων.
Επίσης συμβάλλει τα μέγιστα στη διατήρηση καλής πνευματικής υγείας.
Ποιο φάρμακο
προσφέρει τόσα πολλά οφέλη μαζί; Κατά συνέπεια η άσκηση είναι ένα ασφαλές και
φθηνό φάρμακο που πρέπει να μη το αποφεύγουμε. Αντίθετα πρέπει να επιδιώκουμε
να ασκούμαστε γιατί αυτό μόνο οφέλη θα μας χαρίσει.
Υπόμνηση του Συνδέσμου:
Υπενθυμίζουμε στα μέλη του Συνδέσμου και τους αναγνώστες μας, ότι ο Σύνδεσμός μας σε μια προσπάθεια να προωθήσει την άσκηση σε ατομικό και ομαδικό επίπεδο, συγκρότησε ομάδα δρομέων με ενιαία εμφάνιση, διακριτική του Συνδέσμου και λαμβάνει μέρος σε διοργανώσεις μαζικού αθλητισμού, όπως ο Μαραθώνιος και ο Ημιμαραθώνιος που πραγματοποιούνται στην πόλη μας τη Θεσσαλονίκη.
Καλούμε κάθε ενδιαφερόμενο να συμμετέχει ώστε να αναδείξουμε όλοι μαζί τη μέγιστη σημασία που έχει ο αθλητισμός στη ζωή μας, όπως χαρακτηριστικά περιγράφεται στο παραπάνω κείμενο.
Δηλώστε τη συμμετοχή σας στο εντευκτήριο του Συνδέσμου και πάρτε μέρος στους δρόμους υγείας και δυναμικού βαδίσματος. Στόχος μας δεν είναι οι επιδόσεις αλλά η συμμετοχή και τα οφέλη της.
